Stichting De Traditie  -

 Cultureel Erfgoed

Utrecht - Wetenschap

Collateral Damage 1944 - Manuscript verbrand

In 1946 verscheen Dijkgraaf-S: Die Sinneswelt der Fledermäuse. Experientia 2, 438-448, een artikel over de sonar van vleermuizen, gebaseerd op eigen onderzoek in oorlogstijd en oude studies van Spallanzani en Jurine. Een eerdere versie van het manuscript werd ingediend bij het Zeitschrift für vergleichende Physiologie, maar verbrandde in 1944/5 als gevolg van de intensieve bezoeken van de geallieerde strijdkrachten. Het 'Zeitschrift' kwam niet meer uit tussen juni 1944 en augustus 1948. Publicatie in Experientia vond plaats op uitnodiging van de redacteur H.Mislin, die in een brief van 23 maart 1946 vertelde hiervoor getipt te zijn door "prof. Tinbergen". Een voorstudie van dit werk verscheen als Dijkgraaf-S 1943: Over een merkwaardige functie van den gehoorzin bij vleermuizen. Verh. Ned. Akad. Wet., Afd. Natuurk. 52, 622-627. Het opmerkelijke van Dijkgraafs onderzoek is dat hij niet beschikte over apparatuur voor ultrasone geluiden, maar dat hij toch tot de conclusie kwam dat vleermuizen zich oriënteren en hun voedsel vinden via echolocatie. Zijn nagelaten documenten rechtvaardigen het vermoeden dat hij, door de oorlogsomstandigheden gedwongen, zijn studies over de 'Ferntastsinn' bij vissen moest onderbreken, en bij gebrek aan beter de 'Ferntastsinn' bij vleermuizen en vliegen ging onderzoeken. Hulp bij het verkrijgen van vleermuizen ontving hij van de gebroeders L. en P.J. Bels.