Stichting De Traditie -
Cultureel
Erfgoed
Utrecht - Wetenschap
Vergelijkende Dierfysiologie - Laboratoria
In 1913 werd de vergelijkend fysioloog H.J. Jordan aangesteld bij het zoölogisch laboratorium te Utrecht om onderwijs te geven in de dierfysiologie. Met Jordan begint de Vergelijkende Fysiologie in Nederland. Rijkelijk laat overigens wanneer men bedenkt dat al in 1876 in de Wet op het Hoger Onderwijs bepaald was dat voor het toen nieuw ingestelde doctoraat in de plant- en dierkunde het onderwijs in de zoölogie ook fysiologie diende te bevatten.
Bron: Visser-RPW 1984. De Utrechtse zoölogie rond 1900: van morfologie naar vergelijkende fysiologie. Tsch. Gesch. Gnk. Natuurw. Wisk. Techn. 7(1), 49-59.
In 1935 kreeg Jordan met hulp van de Rockefeller Foundation ($101.000) en de Nederlandse Regering een eigen laboratorium. Een juweeltje van een laboratorium, met links een chemische vleugel voor de vegetatieve fysiologie, en rechts een fysische vleugel voor de animale fysiologie. In het midden een collegezaal met bibliotheek. Het adres, Jan van Galenstraat 40, Utrecht, werd internationaal een begrip. In 1989 werd het laboratorium gesloopt voor woningbouw, en verhuisd naar het universiteitscentrum De Uithof.
Visser-Zaccagnini-R 2009. G.C.Bremer, Rijksbouwmeester. Stichting Bonas - Rotterdam, p161 e.v.
De verhuizing van de Jan van Galenstraat naar het Universiteitscentrum De Uithof verliep in twee fasen. De chemische vleugel verhuisde in 1975 naar Transitorium 3, thans H.R.Kruytgebouw; een verzamelgebouw voor chemisch onderzoek. De animale afdeling, bestaande uit werkgroepen voor zintuig-, zenuw-, spier- , hersenen- en gedragsonderzoek, werd in 1989 op een 5-tal verschillende locaties in het Universiteitscentrum De Uithof ondergebracht.
tekst:
Dit Rijkslaboratorium werd, dank zij den steun
. . . . . van de Rockefeller Foundation,
. . . . . in de jaren 1934-1935 gesticht
Ongeveer honderd jaar na de aanstelling van de eerste hoogleraar Vergelijkende Fysiologie, verdween het vakgebied uit Utrecht. Eén van de oorzaken hiervan is de wet op de dierproeven, geldend vanaf 12 januari 1977 (herzieningen 1998, 2014, 2018). Deze wet werkt uitermate remmend op het onderzoeken van de biodiversiteit van gewervelde dieren; zelfs bij kleine aantallen. Het is altijd al een probleem geweest niet-landbouwhuisdieren en niet-kleine-huisdieren succesvol te huisvesten in een laboratoriumomgeving. De wet op de dierproeven voegt daar nog een bureaucratische handicap aan toe. De tijdelijke aanstelling van gekwalificeerde onderzoekers, het vaak ontbreken van adekwate huisvesting, en de impliciete afwezigheid van 'earning capacity' betekenden voorts het wetenschappelijke einde van de Vergelijkende Dierfysiologie in Utrecht.
20200311