Stichting De Traditie -
Cultureel
Erfgoed
Nijmegen - Muziek
Collateral Damage 1944 -
bommen op Nijmegen
Toen Arie Peters Willem de Vries opvolgde als organist van de Stevenskerk, en klokkenist van de Stevenstoren in 1936 schreef Het Vaderland, 22 October 1936: "Ter gelegenheid van het 160-jarig bestaan van het orgel in de Groote (St. Stevens-) Kerk alhier is gisteravond in dit gebouw een herdenkingsdienst gehouden, welke ook dit bijzondere had dat daarin de nieuw benoemde organist, de heer Arie Peters, voorheen organist der Julianakerk te Utrecht, voor het eerst het orgel in het openbaar heeft bespeeld. Dit instrument mag worden gerekend tot de mooiste kerkorgels in ons land . . . . . Het werd een indrukwekkende avond, welke groote verwachtingen heeft opgewekt van den jongen nieuwen Nijmeegschen organist." Het bombardement door de geallieerden van 22 februari 1944 verwoestte - naast meer dan 800 levens - kerk, toren, orgel, en beiaard. Het 'eervol ontslag' als beiaardier ten gevolge van de vernietiging van de toren leidde mede tot muzikale diversificatie. Aan het einde van zijn muzikale carričre zien wij Arie Peters terug als beiaardier van Nijmegen, Haarlem, en Cuijck, en als organist van de Groote Kerk te Nijmegen. Verder als koorleider, muziekschooldocent, componist, muziekrecensent van het Nijmeegs Dagblad, en als jurylid bij concoursen van muziekkorpsen. Geďnspireerd door deze laatste bezigheid componeerde hij op verzoek (muziekkorps Koninklijke Luchtmacht, luit. H. van Diepenbeek) de Felicitatiemars, waarvan de rechten ten goede komen aan het behoud van ons cultureel erfgoed. Voornoemde diversificatie resulteert in eenzelfde aantal te bewerken rubrieken van de collectie.
Betrekkelijk snel na het einde van de bezetting werd de toren met carillon weer opgebouwd en in gebruik genomen. In 1952 reeds vonden weer beiaardbespelingen plaats en strooide het automatische speelwerk weer klanken uit over de stad. Beiaardier Arie Peters had zijn conditie in het beiaardloze tijdperk op peil gehouden door te spelen op zijn 'dummy-klavier' thuis, en door als gastbeiaardier bespelingen te geven op de beiaarden van andere torens in Nederland. De speeltafel en het automatische speelwerk van de beiaard hadden door de restauratie wel enige veranderingen ondergaan. Het originele klavier verloor zijn brede lessenaar en bood voortaan nog slechts plaats aan een tweetal muziekbladen (zie foto). De trommel van het automatische speelwerk verdween, en werd vervangen door een elektromechanische automaat, bestaande uit een standaard pianotoetsenbordje (nog net met dichtgeslagen klep te zien links van het stokkenklavier), een lezer voor draaiorgelboeken waarin de te spelen melodie geponst was, en elektromechanische relais die het klavier bedienden.
Vooraf: Op 22 februari 1944 brachten onze geallieerde vrienden een vluchtig bezoek aan de steden Nijmegen, Arnhem, Deventer, en Enschede. Hoewel dit bezoek strategisch gezien ongetwijfeld verantwoord was, pakte het met name voor de bevolking van Nijmegen en Enschede bedroevend uit. Grote delen van beide steden werden door de bombardementen van onze geallieerde vrienden verwoest; veel doden en andere slachtoffers vielen te betreuren. De berichtgeving over Nijmegen spreekt daarbij van minstens 800 doden. Nijmegen raakte onder meer zijn Stevenskerk en Stevenstoren kwijt.
20200113